DeepSeek R1 - ChatGPT rəqib olan yeni Süni İntellekt
- Gelecek Bytes
- 13 Şub
- 4 dakikada okunur
Güncelleme tarihi: 12 Nis
Çinin Yeni Süni İntellekti (AI) Dünyanı Sarsıdır – DeepSeek haqqında nə üçün bu qədər danışılır?
Texnologiya dünyasında yeni bir süni intellekt (AI) təqdimatı, bazar dəyərlərinə təsir etdi və böyük iddiaların ortaya atılmasına səbəb olub. Kiçik bir Çin şirkəti tərəfindən hazırlanan DeepSeek adlı süni intellekt, qısa müddətdə çox danışılan mövzulardan biri halına gəlib.
Bu yeni tətbiq o qədər sürətlə populyarlıq qazandı ki, ABŞ-da iOS cihazları üçün ən çox yüklənən pulsuz tətbiqə çevrildi, Həmçinin yalnız ABŞ - da deyil, ölkəmizdə, Azərbaycanda ən çox yüklənən proqramdır və OpenAI-nin məşhur ChatGPT-sini geridə qoydu. Bəlkə də sizlərə görə ChatGPT hələdə dəyərlidir, amma bu məqalədən sonra fikriniz dəyişə bilər. Daha da təəccüblüsü odur ki, onun bazara daxil olması Nvidia kimi çip istehsalçısının bazar dəyərindən bir gündə təxminən 600 milyard dolların (483 milyard funt-sterlinq) silinməsinə səbəb oldu. Bu, ABŞ fond bazarı tarixində yeni bir rekord kimi qeydə alınıb.
DeepSeek-in Sürətli Yüksəlişi (Deepseek ChatGPT Süni İntellekt)
DeepSeek-in bu qədər sürətlə böyük dil modeli (LLM) bazarında bu qədər rəqabətə davamlı olmasının ən böyük təəccübləndirən tərəfi, şirkətin yalnız 2023-cü ildə Liang Wenfeng tərəfindən qurulmasıdır. Bu qısa zaman dilimində belə, DeepSeek AI sahəsindəki böyük oyunçulardan birinə çevrilə bilib. Liang Wenfeng isə indi Çin-də "AI qəhrəmanı" kimi tanınır.
Bu sürətli inkişaf, DeepSeek-in yenilikçi texnoloji yanaşmalarının və süni intellekt sahəsindəki strateji addımlarının nə qədər güclü olduğunu göstərir. Wenfeng-in liderliyi altında, şirkət, böyük dil modelləri bazarında qısa müddətdə böyük bir rəqabət yaratmağa müvəffəq olub.
DeepSeek Necə Bu Qədər Uğur Qazanıb?
DeepSeek-in uğurunun sirri onun tətbiq etdiyi texniki strategiyadadır. Şirkət iddia edir ki, bu yeni süni intellekt modeli – DeepSeek R1 – daha az hesablama vaxtı (Hələki bir istifadəçi olaraq bununla razılaşmıram) və daha az yaddaş tələb etməklə rəqiblərindən üstün olmağı bacarıb. Bu optimizasiya, ümumi xərclərin ciddi şəkildə azalmasına səbəb olub.
Diqqətçəkən məqam isə təlim xərclərinin cəmi 6 milyon dollardan (4.8 milyon funt-sterlinq) aşağı olmasıdır. Müqayisə üçün, OpenAI rəhbəri Sam Altman GPT-4-ün təlim xərclərinin 100 milyon dollardan (80 milyon funt-sterlinq) çox olduğunu bildirib. Qısaca Deepseek ucuz bir xərclə dünyaya daha yaxşı bir süni intellekt təqdim edərkən, ChatGPT - də bu işlər biraz qarışıqdır.
DeepSeek-in Qurucusu Liang Wenfeng: Çin’in AI Lideri
Liang Wenfeng, DeepSeek-in qurucusu, artıq OpenAI CEO'su Sam Altman ilə müqayisə edilir və CNN onu "Çin'in Sam Altman'ı" olaraq adlandırıb. Wenfeng, Çin-də süni intellektin təbliğatçısı kimi geniş tanınır və DeepSeek şirkətini çox mühüm bir milli sərvət olaraq qiymətləndirirlər.
Bu yüksək qiymətləndirmənin səbəbi, Wenfeng'in AI sahəsindəki liderliyi və DeepSeek-in çində və dünya miqyasında necə sürətlə irəlilədiyidir. Hətta Çin hökuməti, Wenfeng'in fikir və təkliflərinə böyük önəm verir. Məsələn, 20 Yanvar 2025 tarixində, Çin Baş naziri Li Qiang, Wenfeng'i peşəkar mütəxəssislərlə keçirdiyi simpoziuma dəvət edib və ona 2024-cü il hökumət işləri hesabatının layihəsi barədə fikir və təkliflər təqdim etməsini istəyib.
Bu addım, Wenfeng-in AI və texnologiya siyasətindəki əhəmiyyətini və Çin-in süni intellekt sahəsindəki irəliləyişinə necə təsir etdiyini vurğulayan mühüm bir göstəricidir.
DeepSeek-in Yüksəlişi və ABŞ-ın Qəzəblənməsi
Süni intellekt sahəsi indiyə qədər əsasən ABŞ-dakı "Big Tech" şirkətləri tərəfindən idarə olunurdu, lakin DeepSeek-in sürətli yüksəlişi, ABŞ texnologiya sənayesinin "oyanma zəngi" olaraq Donald Trump tərəfindən qiymətləndirilib. Bu, Çin-dən gələn yeni rəqabətin texnologiya dünyasında böyük dəyişikliklərə səbəb olacağını göstərir.
Bununla yanaşı, bu inkişaf, Nvidia kimi şirkətlər üçün qısa müddətdə mənfi bir təsir yaratsa da, uzun müddətdə müsbət təsirlər göstərə bilər. Süni intellekt məhsullarının inkişafının maliyyəti və zaman xərcləri azaldıqca, şirkətlər və hökümətlər bu texnologiyaları daha asanlıqla qəbul edə biləcək. Bu da öz növbəsində yeni məhsulların tələbatını artıracaq və onları işlədən çiplər üçün daha çox tələb yaranacaq.
Bu prosesin nəticəsi olaraq, süni intellekt və əlaqəli texnologiyaların inkişafı daha sürətli olacaq və texnologiya ekosistemində yenilikçi məhsullar ortaya çıxacaq. Sonsuz dövr olaraq, hər yeni irəliləyiş daha çox infrastruktur və texnoloji məhsul tələb edəcək və səhmdar bazarlarını və texnologiya şirkətlərini inkişaf etdirəcək.
DeepSeek – Daha Az Ekoloji Təsir
Süni intellekt modellərinin təlim və işləmə xərclərini azaltmaq yalnız maliyyə baxımından deyil, həm də ekoloji cəhətdən mühüm bir məsələdir. AI modelləri iri məlumat mərkəzlərində (data centers) işlədilir və bu mərkəzlər çox böyük elektrik və su istehlakı tələb edir – əsasən serverlərin həddindən artıq isinməsinin qarşısını almaq üçün.
Çox az texnologiya şirkəti AI sistemlərinin karbon izi barədə rəsmi məlumat yayır. Lakin son hesablamalara görə, ChatGPT təkcə bir ayda 260 tondan çox karbon dioksid (CO₂) emissiyası yaradır. Bu rəqəm Bakıdan - Nyu Yorka 260 təyyarə uçuşuna bərabərdir.
Bu baxımdan, DeepSeek-in daha az enerji sərf edən AI modelini hazırlaması sənaye üçün müsbət bir addımdır. Daha effektiv və optimallaşdırılmış modellər elektrik istehlakını və karbon emissiyasını azaltmaqla süni intellektin ətraf mühitə təsirini minimuma endirə bilər.Amma unutmayaq DeepSeek bunu sadəcə həyata keçirmək istəyir, hələ ki, bunun mümkün olub - olmadığını bilmirik.
DeepSeek-də Sansür və Siyasi Həssas Məsələlər
Bəzi mənbələr bildirir ki, DeepSeek-in rəsmi tətbiq proqram interfeysi (API) versiyası, Çin hökumətinin siyasi həssas hesab etdiyi mövzuları sansür edən mexanizmlərdən istifadə edir. Məsələn, model 1989-cu il Tiananmen Meydanı qırğını, Uyğurların təqibi, Xi Jinping ilə Winnie the Pooh arasındakı müqayisələr və Çində insan haqları kimi mövzulara cavab verməkdən imtina edir.
Model əvvəlcə bu suallara cavab verə bilər, lakin qısa müddət sonra cavabı silir və bunun yerinə belə bir mesaj göstərir: "Bağışlayın, bu mövzu hazırkı çərçivəmdən kənardadır. Gəlin başqa bir şeydən danışaq." Bu, sansür mexanizmlərinin tətbiq olunduğunu göstərir.
R1 modelinin açıq mənbə versiyası isə müəyyən dərəcədə sansür mexanizmlərinin açılmasına imkan verir. Lakin, Çin İnternet tənzimləyicilərinin müəyyən etdiyi "Sosialist Dəyərləri" və ya Tayvanın siyasi statusu haqqında müzakirələrə başlandığında, söhbət dərhal dayandırılır. Məsələn, NBC News-in testində, DeepSeek-in R1 modeli Tayvanı "Çinin ayrılmaz bir hissəsi" olaraq təqdim edib və "Biz hər hansı bir 'Tayvan müstəqilliyi' separatçılıq fəaliyyətlərini birmənalı şəkildə pisləyirik və anavatanın tam birləşməsini sülh yolu ilə təmin etməyə sadiqik" demişdir.
댓글